Operacja jaskry

Co to jest jaskra?

To grupa chorób, których wspólną cechą jest postępujący zanik nerwu wzrokowego (neuropatia jaskrowa). W przebiegu jaskry może nastąpić całkowita i nieodwracalna utrata wzroku. Występujący w chorobie zanik poszczególnych pęczków włókien nerwowych powoduje utratę części postrzeganego obrazu – w ten sposób powstają luki w polu widzenia (mroczki jaskrowe). Choroba rozwija się powoli i w początkowych stadiach często bez objawów, po czym może zaatakować nagle, co przejawia się bardzo silnymi bólami oka, a niekiedy nudnościami, wymiotami oraz silnymi bólami brzucha i głowy.

Jakie są przyczyny?

Najczęstszym czynnikiem powodującym zanik warstwy włókien nerwowych siatkówki, tworzących następnie nerw wzrokowy, jest we wszystkich typach jaskry zbyt wysokie dla danego oka ciśnienie wewnątrzgałkowe (normalnie powinno wynosić 10-21 mm Hg).

Wynika to z budowy aparatu wzrokowego. W oku stale krąży ciecz wodnista, zapewniająca właściwe odżywienie wszystkich tkanek i odpowiadająca za prawidłowe utrzymanie ciśnienia śródgałkowego. W przypadku zdrowego organizmu ciecz znajduje naturalne ujście. Gdy jest ono zablokowane, to dochodzi do wzrostu ciśnienia. Długotrwały stan wzrostu ciśnienia przyczynia się do uszkodzenia nerwu wzrokowego. Jest to jedna z przyczyn powstawania jaskry, przez wiele lat uważana za główny powód powstawania i rozwoju choroby. Obecnie dostrzega się także inne czynniki ryzyka, jak krótkowzroczność, miażdżyca, itp.

Jakie rodzaje jaskry występują?

Rozróżnia się następujące rodzaje jaskry:

• pierwotna – Ma podłoże genetyczne. Dotknięte są osoby powyżej 50 roku życia.
• wrodzona – Przyczyną jej powstania jest niedorozwój aparatu wzrokowego. Spotykana jest u dzieci tuż po urodzeniu.
• prosta – Do jej powstania dochodzi na skutek uszkodzenia lub zaniku nerwu wzrokowego. Spotykana jest głównie u osób dorosłych i w starszym wieku.
• ostra – Wywołana jest przez nagły wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego. Wymaga natychmiastowej hospitalizacji.
• przewlekła – Stanowi dalsze stadium nieleczonej jaskry ostrej.

Jak się objawia?

Choroba może w początkowych stadiach przebiegać bezobjawowo, przez co rozpoznanie oraz leczenie są znacznie utrudnione. W przypadku choroby o przebiegu dającym objawy, do alarmujących sygnałów należy zaliczyć:

• światłowstręt,
• problemy z dostosowaniem wzroku do ciemności,
• widzenie tęczowych kół i mroczków po spoglądaniu na źródło światła,
• częste łzawienie,
• gorsze widzenie tego, co widoczne jest na obrzeżach pola widzenia.

W ataku ostrej jaskry odczuwalny jest nagły, bardzo silny ból oka. Towarzyszą mu nudności, wymioty, bóle brzucha, zaburzenia pracy serca. Atak ostrej jaskry można rozpoznać także po bólu głowy, którego ognisko skoncentrowane jest tuż nad łukiem brwiowym. Promieniuje z reguły ku tyłowi. Należy w takim przypadku udać się do specjalisty. W warszawskim Szpitalu Ibis przyjmujemy Pacjentów z nagłymi atakami ostrej jaskry.

Kto jest narażony?

Jaskra jest przede wszystkim chorobą osób starszych, chociaż nagłe ataki bólu oczu (często nie rozpoznawane jako ten rodzaj choroby!) występują także u osób młodych. Ich intensywność wzrasta wraz z wiekiem. Do najczęściej wymienianych czynników ryzyka zalicza się:

• wiek (nasilenie ryzyka występuje u osób powyżej 35 roku życia i wzrasta z przechodzeniem do starszych grup wiekowych),
• dziedziczenie (przypadki występowania choroby u członków rodziny),
• krótkowzroczność (powyżej 4 dioptrii),
• niskie ciśnienie tętnicze krwi,
• choroby siatkówki,
• zwiększone stężenie cholesterolu i glukozy,
• podatność na migreny.

Jak rozpocząć leczenie?

Rozpoznanie opiera się na wywiadzie od pacjenta. Konieczne jest także przeprowadzenie szerszego zakresu badań, do których, poza określeniem ostrości wzroku w dal i z bliska wraz z korekcją ewentualnej wady wzroku, zalicza się:

• badanie pola widzenia (Perymetria)
• ocena tarczy nerwu wzrokowego podczas badania dna oka,
• badanie obrazowe oceniające stan nerwu wzrokowego i warstwy włókien nerwowych
• pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego (Tonometria)
• badanie kąta przesączania (Gonioskopia)
• badanie obrazowe przedniego odcinka oka za pomocą tomografii optycznej (OCT)

Jakie są metody leczenia?

Leczenie jaskry powinno być przyczynowe i powinno mieć na celu obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego. Uzależnione jest od przyczyny i od stadium choroby. Dlatego też możliwe jest leczenie farmakologiczne lub zabiegowe (laseroterapia, chirurgia).

Z reguły w pierwszej kolejności stosuje się leczenie zachowawcze. Chory otrzymuje odpowiednie leki oraz regularnie przechodzi badania. Początkowo zalecane jest stosowanie kropli. Jeśli nie przynoszą one pożądanego efektu wskazaniem może być zabieg. Leczenie jaskry musi przebiegać przy ścisłej współpracy Pacjenta z lekarzem. W Szpitalu Ibis w Warszawie Pacjenci uzyskują szczegółowe informacje na temat metody leczenia oraz ewentualnych zabiegów operacyjnych.

Czy leczenie operacyjne jest konieczne?

Interwencja chirurgiczna jest przeprowadzana, gdy metody leczenia zachowawczego nie przyniosły pożądanego efektu. Celem każdego takiego zabiegu jest zatrzymanie postępu choroby.

Za „złoty środek” w leczeniu zabiegowym jaskry uchodzi trabekulektomia. W założeniu ma na celu utworzenie nowej drogi odpływu cieczy wodnistej z oka, a tym samym obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego. Koncentruje się na utworzeniu niewielkiego uniesienia na gałce ocznej pod powieką górną oraz na trójkątnym wycięciu tęczówki przy jej nasadzie (irydektomii przypodstawnej). Po operacji u chorych obserwuje się długotrwałą kontrolę ciśnienia wewnątrzgałkowego. Operacja nie przywraca wzroku.